De prijs van sigaretten in Frankrijk blijft stijgen. Elk jaar verhogen nieuwe belastingmaatregelen de rekening voor rokers. Hoewel het verklaarde doel is om het tabaksgebruik te verminderen en de volksgezondheid te beschermen, is de realiteit complexer. Hebben hogere prijzen echt invloed op het stoppen met roken? Of is het vooral een belastingstrategie?
In dit artikel analyseren we veranderingen in de tabaksprijs in Frankrijk, het effect daarvan op de consumptie en het rookgedrag, en de economische gevolgen voor tabakswinkels en de tabaksindustrie. We kijken ook naar alternatieven en aanvullende maatregelen die een grotere invloed op roken zouden kunnen hebben.
Tabaksprijstrends in Frankrijk
Frankrijk voert al enkele jaren een beleid van prijsverhogingen voor tabak om roken tegen te gaan. De prijs van een pakje sigaretten is exponentieel gestegen als gevolg van opeenvolgende belastingverhogingen. Vandaag de dag kost een pakje gemiddeld €10,50 tot €13,50 en deze stijging zal de komende jaren doorzetten.
Tabaksaccijnzen: in de eerste plaats een fiscaal instrument
Tabaksaccijnzen zijn voornamelijk gebaseerd op accijnzen, een belasting die evenredig is met de prijs van het pakje, en btw. In Frankrijk bestaat de prijs van een pakje voor meer dan 80% uit belastingen. Dit beleid is bedoeld om consumptie te ontmoedigen, maar het is ook een aanzienlijke bron van inkomsten voor de staat. In 2022 brachten de tabaksaccijnzen meer dan 15 miljard euro op.
Impact op rokers en huishoudens
De stijging van de tabaksprijs heeft de grootste impact op rokers met een bescheiden inkomen. Deze rokers moeten kiezen tussen roken en andere essentiële uitgaven zoals voedsel of huisvesting. Voor sommigen is de prijsstijging een stimulans om te stoppen, terwijl anderen hun toevlucht nemen tot alternatieve oplossingen, zoals de parallelmarkt of kopen in het buitenland.
Een van de belangrijkste rechtvaardigingen voor prijsverhogingen is dat ze tabaksgebruik ontmoedigen. Maar wat is echt het geval?
Contrasterende resultaten voor stoppen met roken
Onderzoeken tonen aan dat elke verhoging van 10% in de tabaksprijs leidt tot een daling van 4% in de consumptie onder volwassenen en tot 9% onder jongeren. Deze cijfers suggereren dat prijsverhogingen effectief zijn in het beperken van het beginnen met roken, maar het effect op stoppen met roken is onzekerder.
Enerzijds profiteren sommige rokers van deze stijgingen om te proberen te stoppen met roken. Aan de andere kant passen velen gewoon hun gedrag aan door anders te gaan consumeren:
- Door hun dagelijkse consumptie te verminderen
- goedkopere producten kopen (shag, elektronische sigaretten)
- Door zich tot de illegale markt te wenden
De hausse op de parallelle markt
Met de stijging van de tabaksprijzen in Frankrijk exploderen de grensoverschrijdende aankopen. In buurlanden zoals Spanje, België en Luxemburg zijn sigaretten tot 50% goedkoper. Veel rokers kiezen er daarom voor om hun sigaretten in het buitenland of op de zwarte markt te kopen, waardoor het effect van de prijsstijgingen op de totale consumptie teniet wordt gedaan.
De economische gevolgen voor tabakswinkels en de tabaksindustrie
Een impact op verkoop en werkgelegenheid
De tabaksverkoop via het officiële distributienetwerk is de afgelopen jaren gedaald als gevolg van prijsstijgingen. Veel tabakswinkels zien hun verkoop dalen, wat een directe bedreiging vormt voor de werkgelegenheid in de sector. Sommige tabakswinkels hebben hun activiteiten gediversifieerd (verkoop van vapingproducten, pakketpost, enz.) om deze daling te compenseren.
Een belastingstelsel dat de tabaksindustrie niet afremt
Ondanks de hoge belastingen blijft de tabaksindustrie miljarden euro’s winst binnenharken. Ze past zich zelfs aan door alternatieve producten aan te bieden, zoals elektronische sigaretten, verwarmde tabak en nieuwe consumptiemethoden die nog niet zo zwaar belast worden.
Welke aanvullende maatregelen zijn nodig om echt effect te hebben op stoppen met roken?
Hoewel het verhogen van de tabaksprijs een verlagend effect heeft op de consumptie, is het op zichzelf niet genoeg om mensen aan te moedigen voorgoed te stoppen met roken. Verschillende maatregelen kunnen het effect versterken:
Ondersteuning bij terugtrekking versterken
Rokers hebben ondersteuning nodig om effectief te stoppen. Dit houdt in :
- Dekking van nicotinevervangers
- Betere vergoeding voor consulten om mensen te helpen stoppen met roken
- Het promoten van nieuwe oplossingen zoals laseracupunctuur, dat een hoog succespercentage heeft.
Intensievere strijd tegen de zwarte markt
Om ervoor te zorgen dat prijsstijgingen echt effect hebben, is het essentieel om de regulering van de parallelle markt te versterken. Dit omvat :
- Strengere grenscontroles
- Hogere straffen voor tabakshandelaren
- Prijzen harmoniseren in heel Europa
Bewustzijns- en voorlichtingscampagnes
Educatie speelt een sleutelrol bij het terugdringen van roken. Harde campagnes en betere toegang tot informatie over de gevaren van roken kunnen een aanzienlijk effect hebben, vooral onder jongeren.
Conclusie
Het verhogen van de tabaksprijs is een effectief middel om de consumptie te verminderen, maar het is op zichzelf niet genoeg om mensen aan te moedigen voorgoed te stoppen met roken. Om het effect zo groot mogelijk te maken, moet het vergezeld gaan van maatregelen om stoppen met roken te ondersteunen, een intensievere strijd tegen de zwarte markt en een ambitieuzer onderwijsbeleid. Het uiteindelijke doel blijft om de volksgezondheid te beschermen en tegelijkertijd de perverse effecten van belasting op rokers en de economie te beperken.
